Co zrobić w sytuacji sprzedawania substancji nielegalnych w szkole?

Czym są narkotyki?

Narkotyk to potoczna nazwa substancji psychoaktywnych, które przez swoje działanie wpływają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN).

Narkotykami nazywa się przede wszystkim substancje, których regularne przyjmowanie prowadzi do uzależnienia – zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Istotne jest także to, że są one – w zależności od rozporządzeń i litery prawa w poszczególnych państwach – nielegalne. 

Jakie są rodzaje narkotyków?

Narkotyki można podzielić na dwie główne podgrupy, jednak warto wspomnieć, że ten podział na miękkie i twarde narkotyki to podział umowny i nie jest określony żadnymi przepisami. Istotne jest to, aby wskazać, że nie ma żadnej bezpiecznej dawki narkotyku. Nawet najmniejsza ilość może powodować u osoby spożywającej te substancje poważne konsekwencje zdrowotne. Różnica w ujęciu tej klasyfikacji jest jednak istotna. Do twardych narkotyków zalicza się takie, które cechują się najwyższych potencjałem uzależnienia, natomiast do miękkich zalicza się te, które nie wywołują uzależnienia fizycznego. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest możliwe wyznaczenie jednoznacznego podziału na twarde i miękkie narkotyki. Wynika to między innymi z tego, że szkodliwość niektórych z nich jest różnie oceniana przez specjalistów czy instytucje, które zajmują się niniejszym problemem. Wielu specjalistów nie zgadza się z tym rozróżnieniem, gdyż ich zdaniem nie należy dzielić substancji na mniej i bardziej szkodliwe, ponieważ każda z nich niesie za sobą wysokie ryzyko dla zdrowia i życia osoby uzależnionej. 

Dokonując podziału na twarde i miękkie narkotyki, najczęściej bierze się pod uwagę dwa kryteria: wywołanie uzależnienia fizycznego (jeśli dana substancja wywołuje fizyczne objawy abstynencji, zalicza się ją do narkotyków twardych) oraz charakter i rozmiar szkód wywołanych przez zażywanie danej substancji.

Zatem za miękkie narkotyki uznaje się środki psychoaktywne, które wywołują uczucie rozluźnienia i łagodnie podwyższają nastrój, natomiast do twardych zalicza się te, które mogą wywoływać nieprzewidziane reakcje lub w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do poważnych szkód zdrowotnych, psychicznych i społecznych.

Istnieje wiele poważnych konsekwencji zażywania narkotyków, do niektórych z nich można zaliczyć:

• zakażenie wirusem HIV, 
•  wyniszczenie organizmu, 
•  choroby psychiczne, 
• utratę pracy, 
• bezdomność,
• prostytuowanie się w celu pozyskania środków na zakup kolejnych działek itd.

Nie są to wszystkie konsekwencje związane z używaniem substancji psychoaktywnych. Problem jest bardzo poważny i powinien być rozpatrywany w ujęciu interdyscyplinarnym.

Twarde narkotyki uznawane są za najsilniej uzależniające, wyniszczające i osłabiające organizm, upośledzające funkcjonowanie w społeczeństwie. 

Jak handel narkotykami jest regulowany prawnie?

Narkotyki w Polsce są nielegalne. Szczególnie surowe kary grożą za ich wytwarzanie i handel substancjami odurzającymi i psychotropowymi. Do przestępstw narkotykowych należy także czerpanie korzyści majątkowych z rozprowadzania narkotyków.
Kary za handel narkotykami reguluje art. 59 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, a konsekwencje karne mogą być następujące:

• Sprzedaż narkotyków jest zagrożona karą pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
• Za sprzedaż narkotyków osobie nieletniej grozi kara pozbawienia wolności nie mniejsza niż 3 lata.
• Handel narkotykami może być uznany przez sąd za wypadek mniejszej wagi (wówczas kara to grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2).
• Sąd może warunkowo zawiesić wy­­konanie kary za handel nar­kotykami.

Informacje o karze za handel środkami odurzającymi znaleźć można w art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii:
Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej udziela innej osobie:

1. środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej,
2. ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii wyszczególnia sytuację, gdy ktoś sprzedaje narkotyki osobie małoletniej. W rozumieniu prawa taką osobą jest każdy przed ukończeniem 18. roku życia. Przestępstwo takie uznawane jest za wyjątkowo szkodliwe. Zatem jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela, ułatwia użycie albo nakłania do użycia środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej małoletniemu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Za handel narkotykami nie zawsze jednak musi grozić kara więzienia. Są sytuacje, w których sąd może uznać, że sprzedaż była wypadkiem mniejszej wagi (jednak nie warto sugerować się tym, że handel czy ułatwianie dostępu do substancji nielegalnej nie będzie ścigane z ramienia prawa). Jednak decyduje o tym między innymi to:

• jaka ilość narkotyku została sprzedana,
• jaki rodzaj narkotyku został sprzedany,
• jak wielu osobom sprawca sprzedał narkotyk,
• od jak dawna sprawca handlował narkotykami.

Na podstawie tych informacji sąd określa stopień społecznej szkodliwości czynu. Jeśli uzna, że jest on niewielki, kwalifikuje handel narkotykami jako wypadek mniejszej wagi i wymierza obniżony wymiar kary.

Handel narkotykami w przypadku osób nieletnich

Wymienione powyżej zasady obowiązują w przypadku sprawców po ukończeniu 17. roku życia, a więc traktowanych jako osoby dorosłe. 
Nieco inaczej wygląda sytuacja sprawców nieletnich, którzy ukończyli 13 lat i dopuścili się czynów zabronionych. Z uwagi na ich wiek, będą odpowiadali oni przed sądem rodzinnym za czyn karalny. 

W przypadku posiadania narkotyków sąd rodzinny może dodatkowo zobowiązać rodziców lub opiekuna nieletniego do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletn...