Uczeń z trudnościami na lekcji języka obcego

Choć u słabszych uczniów nie stwierdza się żadnych dysfunkcji, mają oni wolniejsze tempo pracy niż reszta klasy. Wykazują problemy z koncentracją, rozumieniem i zapamiętywaniem. Wkładają w naukę mało wysiłku, nie uważają na lekcjach i mają słaby kontakt z nauczycielem. Lekceważą jego polecenia lub rzadko je wykonują, a ciągłe niepowodzenia szkolne determinują ich stosunek do szkoły i nauczycieli, przejawiający się bierną i zrezygnowaną postawą. Sami nie potrafią przezwyciężyć trudności. Opisana grupa to uczniowie z trudnościami, zmagający się z niepowodzeniami szkolnymi.

Z problemem tym mamy do czynienia od początku istnienia szkoły. I choć można byłoby wielu takim sytuacjom zapobiec, to jednak nadal w szkołach wyznacznikiem trudności i niepowodzeń jest ocena, a nie baczna obserwacja ucznia.

Tymczasem ocena jest jedynie wierzchołkiem góry lodowej, skutkiem, podczas gdy pod powierzchnią tej góry kryją się głębsze przyczyny: środowiskowe, biopsychiczne lub pedagogiczne.

Przyczyny i fazy rozwoju niepowodzeń i trudności szkolnych

Do przyczyn środowiskowych zalicza się głównie przyczyny ekonomiczno-społeczne. Można tu wymienić nieodpowiednie warunki materialne czy mieszkaniowe, złą atmosferę w rodzinie, jej rozpad, brak zainteresowania rodziców problemami szkolnymi dziecka lub po prostu niezaradność wychowawczą.

Jeśli zaś chodzi o przyczyny biopsychiczne, to wszyscy wiemy, że wady, zaburzenia, choroby i dysfunkcje sprzymierzeńcami sukcesu nie są. Stan zdrowia dziecka, poziom jego rozwoju umysłowego, ewentualne wady fizyczne lub zaburzenia układu nerwowego mogą istotnie wpłynąć na niepowodzenia szkolne ucznia. 

Przyczyny pedagogiczne mogą być niezależne od nauczycieli, gdy dotyczą nieprawidłowości systemu szkolnego, nieodpowiedniego wyposażenie szkół, liczebności klas, lub mogą być związane bezpośrednio z procesem dydaktycznym i dotyczą wówczas niewłaściwego przygotowania nauczycieli, braku odpowiedniego podejścia do dzieci i błędów dydaktycznych.

Wspomniane sytuacje mogą stać się źródłem niepowodzeń szkolnych. Jednak niepowodzenia szkolne to proces. One nie pojawiają się z dnia na dzień. Zanim pojawią się złe oceny, są jeszcze powoli rozwijające się fazy: 

FAZA 1. FAZA NIECHĘCI (niedostrzegalna)

Zaczyna się od niezadowolenia ucznia, ponieważ nie rozumie on problemu na lekcji, nie nadąża za rozwiązywaniem zadań i wykonywaniem ćwiczeń. Wówczas pojawia się niechęć do nauki/przedmiotu, a w konsekwencji niechęć do szkoły.

FAZA 2. BRAKI (ledwie dostrzegalna)

Charakteryzuje się brakami, które nawet wbrew dobrym intencjom ucznia uniemożliwiają mu pełne uczestnictwo w lekcji. Niezrozumienie jednego tematu powoduje bowiem trudności w przyswajaniu kolejnego. Uczeń podejmuje pewne formy oszustwa: odpisuje prace domowe, korzysta z podpowiedzi kolegów/koleżanek. Niestety, braki w wiadomościach stają się bardzo poważne.

FAZA 3. FAZA JAWNEGO NIEPOWODZENIA 

Pojawiają się pierwsze oceny niedostateczne. Nauczyciele i rodzice czynią próby przyjścia z pomocą, jeśli jednak nie są one właściwe, braki się pogłębiają, a uczeń przyjmuje postawę:

• agresji (bunt przeciw nauczycielom, kłamstwa, wagary, ucieczki, złe zachowanie),
• apatii (całkowite zobojętnienie, zniechęcenie do działania: „nie chcę”, „nie potrafię”, „i tak mi się nie uda”).

FAZA 4. BRAK PROMOCJI

W fazie końcowej niepowodzenia szkolne osiągają punkt szczytowy i niejednokrotnie faza ta kończy się brakiem promocji do kolejnej klasy.

Jak należy pracować z uczniem z trudnościami?

Uczeń słaby, mający trudności w nauce, będzie wymagał nie tylko większej uwagi nauczyciela niż jego zdolniejsi koledzy, ale także stałego motywowania do pracy i doceniania jego wysiłków, nawet jeśli efekty wciąż nie będą zadowalające.

Motywowanie ucznia, który ma za sobą pasmo niepowodzeń, do łatwych zadań nie należy. Dlatego warto pamiętać, że czynnikami dydaktycznymi wpływającymi na motywację nie są tylko nauczyciel i jego działania wobec ucznia słabego, ale także całe środowisko szkolne, zajęcia lekcyjne i formy pracy na nich stosowane, ocenianie i docenianie postępów ucznia, zapewnienie mu potrzeby identyfikacji z zespołem i potrzeby partycypacji. 

Im szybciej dostrzeżemy ucznia z trudnościami w klasie, poznamy jego umiejętności i braki, tym łatwiej będzie nam mu pomóc. W pracy z uczniami słabymi kluczowe znaczenie mają: indywidualne podejście, rozwijanie zainteresowań, motywowanie do wysiłku i docenianie starań, zaszczepienie wiary we własne możliwości, zwiększenie pewności siebie, budowanie poczucia własnej wartości, przekonanie ucznia, że warto nieustannie się kształcić, by móc odnieść sukces w życiu, nawiązanie kontaktu z rodzicami.

 

Celem pomocy uczniom słabym będzie: uzyskanie przez nich lepszych wyników w nauce, utrwalenie wcześniej zdobytych wiadomości, wyrównanie braków w wiadomościach i umiejętnościach, wyrobienie systematyczności i efektywności uczenia się, niwelowanie deficytów wiedzy przy zastosowaniu różnych metod i technik pracy, dostosowanych do tempa pracy i rzeczywistych potrzeb uczniów słabych.

Najskuteczniejsza metoda pracy to metoda małych kroków. Słynne powiedzenie łacińskie mówi repetitio est mater studiorum (powtarzanie jest matką wiedzy), jest to więc być może wskazówka, od czego zacząć pracę z uczniem słabym. Dobrą techniką okaże się tu DRYL JĘZYKOWY.

Choć technika ta należy do dość konwencjonalnych i z powodu powtarzalności wydawać się może monotonna, to w wypadku uczniów z trudnościami może okazać się skuteczna. Ważne, aby dryl stanowił środek do osiągnięcia celu w zadaniu. Przy nauczaniu słownictwa i zapamiętywaniu wyrazów pomocne okażą się dryle imitacyjne i substytucyjne. Wprowadzone podczas zajęć z całą klasą mogą okazać się fajną formą zabawową, podczas gdy dla ucznia z trudnościami będą dobrym sposobem na zapamiętywanie. 

Dryl echo

Nauczyciel wypowiada frazę lub zdanie, a uczniowie powtarzają, imitując echo leśne: od głośnego do coraz cichszego tonu.

Dryl stop/start 

Nauczyciel przygotowuje atrybut w kształcie lizaka. Na frontowej stronie zapisane jest słowo START, a na odwrocie – STOP. Następnie imituje modelowe słowo, frazę lub zdanie, a uczniowie na znak START zaczynają je powtarzać. Powtarzają do momentu, kiedy nauczyciel odwróci „lizak” i zobaczą napis STOP. Nauczyciel zwiększa i zmniejsza interwały czasu, wprowadzając zaskoczenie i zabawę.

Dryl wysoko/nisko...