Zaangażowane nastolatki (i nie tylko!) na lekcji języka angielskiego

Chciałabym podzielić się dzisiaj z Wami przykładami takich aktywności lekcyjnych, w które moi nastoletni uczniowie wchodzą niczym nóż w masło i które cieszą się wśród nich ogromnym powodzeniem, ale zanim to zrobię, pragnę, aby bardzo dosadnie wybrzmiała pewna kwestia: otóż głęboko wierzę w to, że nauczyciel nie jest animatorem kultury, a lekcja nie jest urlopem w egzotycznym hotelu, podczas którego obsługa stara się za wszelką cenę uatrakcyjnić urlopowiczom pobyt w myśl zasady „klient nasz pan”. Absolutnie nie chodzi o to, aby podczas każdej naszej lekcji zewsząd sypał się brokat, uczniowie biegali z rozwianymi grzywami i abyśmy wyczołgiwali się z sali lekcyjnej spoceni i umęczeni jak po przebiegnięciu maratonu, ale także nie chodzi o to, aby lekcja angielskiego była mordęgą i ciągnęła się jak flaki z olejem. Chodzi o znalezienie złotego środka i takie przeplatanie aktywności, by z jednej strony nie przebodźcować uczniów (i przy okazji siebie), a z drugiej – nie dopuszczać do marazmu. Dobra lekcja to taka, która ma cele, a cele te można osiągnąć, stosując różne aktywności lekcyjne, tak żeby wilk był syty i owca cała. Pamiętajcie, że czasami trafią się Wam takie grupy, które nie będą potrzebować kreatywnych zadań czy wyzwań i chętnie przyjmą szybkie i konkretne objaśnienia wsparte jednostajnym i metodycznym wypełnianiem kserówek. Mnie taka przydarzyła się raz i chociaż jako na­­u­­czycielowi indu­kcyjnemu, któ­ry wierzy w aktywne i samodzielne odkrywanie oraz przyswajanie wiedzy i propaguje je, było mi niezwykle trudno, próbowałam przemycać swoje pomysły (nawet kilka razy mi się udało – uczniowie zareagowali, co prawda z ledwie zauważalnym entuzjazmem, ale lepszy rydz niż nic), pamiętając jednocześnie, że dostosowuję metody i techniki do uczniów i ich potrzeb, a nie odwrotnie.
Przedstawione poniżej aktywności zostały przetestowane przez moich nastoletnich uczniów z liceum, w którym pracuję, ale z powodzeniem wykorzystywałam je również z uczniami starszych klas szkoły podstawowej oraz grupami dorosłych. Być może część przykładów już znacie i wykorzystujecie podczas swoich zajęć, mam jednak nadzieję, że znajdziecie wśród nich coś dla siebie i dla swoich szkolnych podopiecznych i z łatwością wprowadzicie zaproponowane rozwiązania na własne nauczycielskie podwórko. Ważne jest, aby dostosować aktywności do poziomu zaawansowania uczniów i ich zainteresowań, tak aby uczniowie czuli się zmotywowani do działania. 

Pair work/Group work

Moi uczniowie bardzo często pracują ze sobą w losowo dobieranych parach lub grupach. Jestem ogromną fanką peer teachingu i uważam, że ta forma pracy jest w naszym kraju nadal mało wykorzystywana i doceniana, a przynosi uczniom (i nauczycielom) wiele korzyści, takich jak uczenie się sztuki negocjacji i komunikacji interpersonalnej, uzyskanie niezależności w działaniu przy jednoczesnym przyjmowaniu odpowiedzialności za podjęte decyzje, wspieranie słabszych członków zespołu, osiąganie celów indywidualnych przez grupowe działania, odciążenie nauczyciela i przekazanie sprawczości uczniom oraz nawiązywanie i umacnianie relacji rówieśniczych. Szerzej na temat peer teachingu przeczytacie w artykule Kaspra Sipowicza Metoda Peer-teaching jako twórcza komunikacja w grupie rówieśniczej. Wykorzystuję peer teaching w różnych sytuacjach, często również podczas kartkówek czy sprawdzianów – uczniowie w myśl zasady Two heads are better than one wspólnie tworzą zdania podczas vocabulary tests, uwypuklające znaczenie poszczególnych słówek, piszą razem wypracowania maturalne na poziomie podstawowym oraz wspólnymi siłami rozwiązują testy. Kiedyś jedna z nauczycielek zarzuciła mi, że ułatwiam tym samym uczniom życie. Co w tym złego? Chcę ich łapać na tym, co umieją, a nie na tym, czego nie wiedzą. Poza tym wierzę w relacje i w to, że bez budowania relacji nie zadzieją się żadne konstruktywne procesy, w tym właśnie edukacyjne, a peer teaching jest niebywałą okazją do zacieśniania więzów rówieśniczych. Jak za chwilę się przekonacie, podane przeze mnie poniżej propozycje opierają się głównie właśnie na peer teachingu. 

Live podcasts

Często proszę uczniów, aby w losowo dobranych parach zaprezentowali treść dłuższych tekstów z podręcznika, które omawiamy, i żeby oparli swoją prezentację na zasadzie żywego podcastu. Uczniowie wspólnie opracowują tekst i przygotowują swoją wypowiedź, oczywiście z wykorzystaniem leksyki zawartej w czytance, a następnie przedstawiają rezultaty swojej pracy na forum w formie rozmowy między sobą. To rozwiązanie zdecydowanie idealne dla bardziej zaawansowanych grup. 

Thematic podcasts

W przyszłym roku szkolnym zamierzam wspólnie z uczniami z mojej klasy wychowawczej nagrać serię podcastów o najciekawszych miejscach na mapie naszej rodzinnej Łodzi. Podcasty będą nagrywane w języku polskim dla mieszkańców naszego kraju oraz w języku angielskim dla turystów tłumnie odwiedzających Łódź. Tematem podcastu tak naprawdę może być wszystko, np. motyw przewodni danego rozdziału w podręczniku do języka angielskiego – Mysteries, Food for health, Then and now. Uczniowie w losowo dobranych parach lub małych grupkach zgłębiają tematykę podcastu, zbierając i analizując informacje, które następnie opracowują i dzielą się z nimi z szerszym gremium. Jeśli chodzi o techniczną stronę tego przedsięwzięcia, sądzę, że uczniowie nie będą mieli z nią większych problemów, gdyż w internecie mogą z łatwością znaleźć instruktaż nagrywania podcastów. Ten typ zadania również idealnie nadaje się dla bardziej zaawansowanych grup. Tworzenie żywych podcastów czy ich nagrywanie jest bardzo korzystne dla uczniów, ponieważ pozwala na rozwijanie wielu umiejętności językowych w interesujący i angażujący sposób. Przez nagrywanie własnych wypowiedzi uczniowie mają możliwość słuchania swojego głosu i poprawiania swojego akcentu i intonacji. Podcasty to także kapitalny sposób na rozwijanie umiejętności skupienia. Słuchając podcastów, uczniowie muszą skupić się na ich treści i słuchać ze zrozumieniem, co mówi osoba wypowiadająca się w nagraniu. 

Role-play

Większość podręczników (jeśli nie każdy) ma w każdym z rozdziałów sekcję poświęconą tzw. scenkom rodzajowym, czyli dialogom, które przedstawiają zwykłe i codzienne czynności, takie jak proszenie o poradę i udzielanie jej, zam...