Małymi krokami do egzaminu ósmoklasisty – przygotowania w klasie czwartej

Już wtedy czuli się bardzo dorośli, bo kończył się etap klas I–III, przez który prowadzeni byli przez jedną nauczycielkę, a zaczynał się czas zajęć z wieloma nauczycielami. Tyle tylko, że wchodzący we wrześniu do klasy czwartoklasiści to tak naprawdę trzeciaczki, które mają za sobą dwa miesiące wakacji. I chociaż rzeczywiście ich forma edukacji się zmienia, to warto dołożyć wszelkich starań, aby ta zmiana była stopniowa i dostosowana do ich wieku. Dziesięciolatki nie do końca radzą sobie z rozróżnianiem pojęć opisujących gramatykę; nie potrafią się długo skupiać, nie potrafią planować pracy ani odróżniać rzeczy ważnych od nieważnych i potrzebują jasnych i zrozumiałych przykładów, zanim będą w stanie tworzyć reguły. I tacy oto uczniowie zaczynają swoją edukację na etapie, którego ukoronowaniem jest egzamin ósmoklasisty. 

To, czy słuszne i potrzebne jest wprowadzanie egzaminu, który znacznie wpływa na kształt edukacji w trakcie pięciu ostatnich lat szkoły podstawowej, zostawmy na oddzielną dyskusję. 
 

W tym artykule chciałbym zaproponować kilka gier i strategii, których celem jest przygotowywanie uczniów do egzaminu ósmoklasisty przez zabawę. Zdaję sobie sprawę, że nie zastąpią one nauczania gramatyki, słownictwa, funkcji językowych czy zdolności czytania, słuchania i pisania. Ich celem jest uchronić uczniów przed niepotrzebną utratą punktów, wynikającą nie tyle z braku wiedzy, ile z roztargnienia czy niezrozumienia charakteru zadania egzaminacyjnego. Co więcej, zaproponowane przeze mnie rozwiązania można wprowadzać już w klasie czwartej.

Czytanie ze zrozumieniem

Jednym z poważniejszych wyzwań, jakie stają przed nauczycielami języka obcego w XXI stuleciu, jest przekazanie uczniom wiedzy na temat tego, jak czytać ze zrozumieniem dłuższe teksty. Wszyscy jesteśmy świadomi, że dzisiejszy świat oferuje wiele sposobów komunikacji, z których większość nie jest oparta na słowie pisanym, a już na pewno dotyczy to metod, w jakie media próbują zdobyć uwagę dzieci oraz bardzo młodych ludzi. Przykładem niech będzie TikTok – popularne medium społecznościowe, w którym słowo pisane ma, w najlepszym wypadku, trzeciorzędne znaczenie. Dlatego też już od czwartej klasy warto uczyć uczniów strategii niezbędnych do czytania dłuższych tekstów ze zrozumieniem. Ćwiczeniem, które chciałbym zaproponować, a które opiera się na grze, zabawie, jest zadanie, w którym uczniowie na początku czytają tekst i w kilkuosobowych grupach nie tylko decydują o tym, jakie są odpowiedzi na pytania zadawane do tekstu, ale także zobowiązani są do tego, żeby wskazać fragmenty tekstu zawierające poprawną odpowiedź. Następnie nauczyciel prosi przedstawiciela każdej z grup i wyświetla przeczytany tekst na interaktywnej tablicy multimedialnej. Kolejnym krokiem jest odczytanie jednego z pytań zadanych w książce. Uczniowie, którzy podeszli do tablicy, muszą wskazać palcem bądź wskaźnikiem laserowym, w której część tekstu znajduje się odpowiedź na zadane pytanie. Jeśli pracujemy z grupą, która bardzo dobrze zna język angielski, możemy się pokusić o odczytywanie pytań w innej kolejności, niż pojawiają się w książce. Analogiczną strategię można wykorzystać do ćwiczenia, w którym trzeba zdecydować, czy podane do tekstu zdania są prawdziwe, czy fałszywe.

Rozumienie poleceń do ćwiczeń

Kolejnym problemem, z którym borykają się uczniowie, jest niezrozumienie poleceń. Dlatego już od początku czwartej klasy możemy wprowadzić zabawę, w ramach której uczniowie reagują fizycznie, kiedy lektor czyta polecenia do ćwiczeń ze słuchu. Za każdym razem, kiedy pojawia się liczba, zadaniem uczniów jest podnieść rękę z liczbą palców pokazującą liczbę, która właśnie została powiedziana. Na przykład jeśli w poleceniu pojawia się: „Usłyszysz trzy nagrania”, zadaniem uczniów jest podnieść do góry dłoń z wystawionymi trzema palcami, a jeśli lektor czyta: „Usłyszysz dwukrotnie dialog”, dzieci podnoszą do góry dwa palce. Celem takiego zachowania jest sprawienie, żeby dzieci w klasie skupiły się na tych ważnych informacjach. Innego rodzaju rozwiązanie to poinformowanie dzieci, że raz na jakiś czas nauczyciel będzie zatrzymywać nagranie i dzieci muszą powiedzieć, co zostanie powiedziane dalej. Oczywiście pauzę należy włączać tuż przed kluczowymi momentami...