PRZYSŁOWIOWA GRA POZORÓW, czyli PROVERB CHALLENGE

Czytałam parę lat temu artykuł w angielskojęzycznym czasopiśmie, gdzie autor przekonywał czytelników, że przysłowia ludowe, mimo że nazywane mądrością narodów, wcale nie zawsze są racjonalne. Pamiętam przytoczony przez niego przykład: „Życie nie jest usłane różami” („Life is not a bed of roses”). Według autora artykułu jest właśnie przeciwnie: życie jest usłane różami. To znaczy, oczywiście, nie płatkami róż, ale całymi roślinami, włącznie z twardymi łodygami oraz ostrymi kolcami. Dało mi to do myślenia i uznałam, że można by zrobić taki projekt w szkole, w którym zastanowilibyśmy się wspólnie z uczniami nad znaczeniem i zastosowaniem angielskich przysłów.

Przygotowanie kart z przysłowiami 

Zaczęłam od wyszukania w internecie stronki z najczęściej używanymi przysłowiami (phrasemix.com/collections/the-50-most-important-english-proverbs). Znalazłam tam 50 najpopularniejszych, a zaraz pod nimi kolejną listę dalszych pięćdziesięciu. Wszystkie miały dołączone jednozdaniowe wyjaśnienie znaczenia i zastosowanie danego przysłowia.

 

 Przysłowia warto znać nie tylko dlatego, iż stanowią istotny element kultury narodów. Innym powodem jest fakt, że często występują w tekstach (czytanych i słuchanych) na wszelkiego rodzaju egzaminach, w tym na przykład na egzaminie maturalnym. Poza tym użycie dobrze dobranego do tematu rozprawki maturalnej przysłowia lub cytatu w jej części wstępnej (teza) lub końcowej (konkluzja) podwyższa punktację (zgodnie z kryteriami oceny).

Z tą myślą najpierw zaplanowałam lekcję na sporządzenie kart z przysłowiami do dalszej pracy. Zależało mi na tym, aby uczniowie samodzielnie zilustrowali tyle przysłów, ile zdążą w ciągu 45 minut. Wyszłam z założenia, że jeśli ilustracja zostanie trafnie przygotowana, będzie to oznaczało pełne zrozumienie treści danego powiedzenia, a poza tym to przysłowie lepiej się zapamięta. Nie można też, jak sądzę, przecenić korzystnego wpływu tego rodzaju ćwiczenia na rozwijanie twórczego myślenia.

Żeby cały projekt usprawnić, wydrukowałam wszystkie sto przysłów (razem z wyjaśnieniami) na kilku kartkach i rozdałam je na lekcji pracującym w parach uczniom. Oprócz tego przyniosłam stosik papierowych reklam prasowych (powycinanych głównie z tygodnika „TIME”, który prenumerowałam kiedyś przez kilka lat, ale również z prasy krajowej), które świetnie się nadają do tego typu projektów, które wymagają twórczego podejścia, gdyż są z reguły bardzo graficznie dopracowane (znakomitej jakości fotografie, czasem rysunki), a ich tematyka jest mocno zróżnicowana. Chodziło o to, aby dane przysłowie dopasować do zdjęcia. Wyjaśniłam uczniom, że w czasie takiego dopasowywania pod uwagę bierzemy albo warstwę słowną powiedzenia, albo jego głębsze znaczenie, natomiast nie polskie tłumaczenie. Dlatego też zdjęcie tańczącej baletnicy nie nadaje się do ilustracji przysłowia „Kiepskiej baletnicy przeszkadza rąbek u spódnicy”, gdyż w jego angielskim odpowiedniku nie ma mowy o tańczeniu, a o rzemieślniku i jego narzędziach („A bad workman always blames his tools”).

Przykłady doboru ilustracji do przysłowia

Poniżej zamieszczam przykłady dobrze dobranych ilustracji (wszystkie pochodzą ze zbioru pięćdziesięciu kart dwustronnych, przy czym niektóre przysłowia były częściej ilustrowane niż inne i występują w dwóch, a czasem nawet trzech wersjach).

Dobór ilustracji na podstawie warstwy językowej przysłowia:
LIE DOWN WITH DOGS, WAKE UP WITH FLEAS	Fotografia chłopca śpiącego obok trzech szczeniaczków dalmatyńczyka
YOU CAN LEAD A HORSE TO WATER BUT YOU CAN’T MAKE HIM DRINK	Fotografia kowboja na koniu, prowadzącego drugiego konia nad rzekę
YOU CAN’T HAVE YOUR CAKE AND EAT IT TOO	Zdjęcie dwóch dziewczynek zajadających ciastko z czekoladą
Dobór ilustracji na podstawie warstwy znaczeniowej przysłowia:
NO MAN IS AN ISLAND	Fotografia witających się serdecznym uściskiem dwóch młodych osób na dworcu kolejowym
WHERE THERE’S A WILL, THERE’S A WAY	Fotografia wysokiego betonowego muru i wspinającej się nań dziewczyny, której pomaga podsadzający ją chłopak
PRACTICE MAKES PERFECT	Fotografia zbiorowej sceny baletowej, gdzie wszystkie baleriny poruszają się idealnie unisono
Dobór ilustracji na podstawie niebanalnych skojarzeń z elementami żartu:
TWO HEADS ARE BETTER THAN ONE	Zdjęcie marmurowej rzeźby przedstawiającej popiersie greckiego senatora o dwóch twarzach
ONE MAN’S MEDICINE IS ANOTHER MAN’S POISON	Na niebieskim tle rozsypane białe kapsułki z lekarstwem – na nich namalowane czarne czaszki z piszczelami
TWO IS COMPANY, THREE IS A CROWD	Trzy siedzenia w samolocie, z lewej strony mężczyzna, z prawej kobieta, między nimi siedzi manekin

 

Uwagi praktyczne

Karty z przysłowiami projektowaliśmy w ośmiu klasach (klasy pierwsze i drugie liceum trzyletniego). W czasie jednej godziny lekcyjnej para uczniów była w stanie wyszukać odpowiedniki dla kilku przysłów (rekordziści – 14 przysłów, minimaliści – dwa/trzy), przy czym wymagało to z mojej strony przygotowania kilkudziesięciu plastikowych koszulek; każda para po znalezieniu odpowiednika dla ilustrowanego przez siebie przysłowia wrzucała do koszulki wybraną fotografię, a do tego na karteczce brzmienie przysłowia w całości oraz swoje imiona i nazwiska. Potem uczniowie przechodzili do następnego przysłowia. Było wesoło, wyzwanie wyraźnie się spodobało, choć początkowo wcale...