Rozwijanie kompetencji kluczowych na lekcjach języka angielskiego

 

Świat się zmienia nieustannie, co doskonale obrazuje fakt, że gdy zaczynałam pracę, dowodem na bycie „TIK-owym nauczycielem” było korzystanie z magnetofonu podczas lekcji, natomiast po kilkunastu latach nikogo już nie dziwi tablica interaktywna w sali lekcyjnej, a wykorzystywanie uczniowskich komórek, by wspomóc uczenie się, jest tak oczywiste, jak stopniowe zastępowanie papierowego dziennika lekcyjnego przez e-dziennik. W tym zmieniającym się świecie obserwujemy także, niestety, upadek autorytetów i zachwianie hierarchii wartości. Przez łatwy dostęp do informacji zmienia się sposób uczenia się i nauczania, nauczyciele mają trudności z promowaniem wartości nauki. Ponadto tak naprawdę nie do końca wiadomo, czego młodzież powinna się dziś uczyć, ponieważ nie wiemy, jakie formy aktywności uczniowie podejmą w przyszłości – część naszych podopiecznych będzie wykonywać zawody, których dziś jeszcze nie wymyślono.

Właśnie dlatego współczesna szkoła stawia na rozwijanie kompetencji kluczowych, czyli umiejętności ponadpodstawowych niezbędnych do tego, aby każdy młody człowiek miał poczucie samorealizacji, sukcesu, był aktywnym człowiekiem potrafiącym współpracować z innymi, działać skutecznie, pracując indy­widualnie i w grupie, dokonując wyborów i podejmując de­cyzje. Te kompetencje to:

• porozumiewanie się w języku ojczystym
• porozumiewanie się w językach obcych
• kompetencje matematyczne
• kompetencje naukowo-techniczne
• kompetencje informatyczne
• umiejętność uczenia się
• kompetencje społeczne i obywatelskie
• inicjatywność i przedsiębiorczość
• świadomość i ekspresja kulturalna¹.

Jak pracować?

Jak należy pracować z uczniami, aby mieć pewność, że rozwijamy ich umiejętności kluczowe na lekcjach języka obcego? Kluczową kompetencją, jeśli chodzi o język obcy, jest umiejętność wykorzystywania go w sytuacji pozalekcyjnej, więc tak naprawdę my, językowcy, wcale nie dążymy do sytuacji, aby uczniowie jedynie wpisywali odpowiednie formy czasowników w czasie przeszłym w luki w zadaniach w zeszycie ćwiczeń według wzoru. Dążymy, aby korzystali oni z języka angielskiego poza klasą. Jest to możliwe, jeśli świadomie będziemy rozwijać wszystkie kompetencje kluczowe naszych podopiecznych. 

1. Oceniajmy kształtująco

Ocenianie kształtujące, które z powodzeniem stosuję od ponad dekady w mojej pracy nauczyciela i wychowawcy, z pewnością sprzyja rozwijaniu aż trzech kompetencji: umiejętności uczenia się, kompetencji społecznych i obywatelskich, inicjatywności i przedsiębiorczości. Podaję uczniom cel lekcji bądź ustalam go wspólnie z uczniami, dzięki czemu wiedzą, z jaką wiedzą i umiejętnościami mają wyjść z lekcji. Do osiągnięcia celu lekcji prowadzą uczniów kryteria nauczania, które są konkretnymi czynnościami, jakie wykonują, aby pokazać, że osiągnęli sukces w postaci realizacji celu lekcji, czyli nauczyli się, dowiedzieli, poznali. Jeśli celem lekcji było to, że uczniowie mieli nauczyć się, jak prowadzić dialogi w sklepie, by kupić konkretne produkty, to kryteria sukcesu wskazywały, iż powinni – na przykład – nazwać poszczególne produkty spożywcze, odróżnić rzeczowniki policzalne od niepoliczalnych, znać wyrażenia związane z zapytaniem o dostępność produktu, jego cenę, możliwość zapłaty kartą/gotówką itp. Opierając się na kryteriach nauczania, uczniowie tworzą na przykład dialogi związane z kupowaniem w sklepie, a nauczyciel (korzystając z tych samych kryteriów) formułuje informację zwrotną do pracy ucznia, wskazując dobre elementy jego pracy (od tego zaczynamy), błędy, które uczeń popełnił, wraz z sugestią, w jaki sposób należy je poprawić oraz informację, jak należy pracować, aby się rozwijać językowo. Informacja zwrotna opierająca się na kryteriach nauczania, które prowadzą do sukcesu w postaci osiągniętego celu lekcji, zwiększa w uczniach poczucie własnej wartości, daje im wiarę we własne możliwości językowe, gdyż informacja zwrotna roz...