Akcja kumulacja – przepis na skuteczną powtórkę

To, że w trakcie roku szkolnego warto wracać do zagadnień omawianych na przykład we wrześniu czy w październiku, nie powinno dziwić nikogo. Niestety, zazwyczaj skupiamy się na powtarzaniu ostatnich lekcji czy ostatniego zrealizowanego rozdziału. Często wynika to na przykład ze złego gospodarowania czasem czy źle wyselekcjonowanego materiału. Nierzadko omawiamy wszystko, co znajduje się w podręcznikach, strona po stronie, ćwiczenie po ćwiczeniu. A gdyby tak odpuścić kilka ćwiczeń z danego rozdziału i dzięki temu zaoszczędzić trochę czasu na kumulatywne powtórzenie materiału?

Czym są powtórki kumulatywne?

Powtórki kumulatywne łączą w jednym materiale różne zagadnienia, czyli kumulują na przykład materiał z rozdziałów pierwszego i drugiego, następnie z rozdziałów od pierwszego do trzeciego, od pierwszego do czwartego. Czyli ciągle wracamy z naszymi uczniami do tego, co omówiliśmy już jakiś czas temu. O to właśnie chodzi – przecież chcemy, aby nasi uczniowie pamiętali jak najwięcej, utrwalali, przypominali sobie, jeśli o czymś zapomnieli.

Zaletą takich powtórek jest to, że pod koniec roku, kiedy zaczynamy powtarzać i utrwalać materiał z całego roku szkolnego, uczniowie nie są zaskoczeni „nowym materiałem”, ponieważ przez cały rok mieli styczność z danym słownictwem czy z konkretnymi strukturami. 

Kumulując zagadnienia omawiane przez cały rok szkolny, uzyskujemy zamierzony skutek – uczniowie poprawnie wykonują ćwiczenia wymagające sięgnięcia pamięcią do materiału omówionego na przykład we wrześniu czy w pierwszym lub trzecim rozdziale. A co by było, gdybym nie stosowała powtórek kumulatywnych? Pod koniec maja czy na początku czerwca ponownie musiałabym tłumaczyć na przykład zastosowanie czasu Present Simple.

Kiedy stosować powtórki kumulatywne?

Powtarzanie kumulatywne świetnie sprawdzi się jako element klasowej rutyny. Dzięki temu mamy pewność, że pięć, dziesięć minut na początku lub pod koniec lekcji wykorzystamy efektywnie pod względem utrwalania i zapamiętywania materiału, ale też „zmusimy” uczniów do głębszego przetwarzania informacji językowych.

Powtarzanie kumulatywne stosować możemy na przykład jako:

• rozgrzewkę językową (5–10 minut) – są to krótkie, ale regularne sesje na początku każdej lekcji; uczniowie (i my także!) zapamiętują więcej i na dłużej,
• podsumowanie materiału omówionego na danej lekcji (na przykład 5–10 minut) – na zakończenie lekcji,
• podsumowanie omówionych już rozdziałów – jeżeli skończyliśmy omawiać materiał na przykład z piątego rozdziału, podsumowaliśmy go, to teraz poświęćmy jedną lekcję na powtórzenie kumulatywne z rozdziałów od pierwszego do piątego.

Z tych trzech możliwości stosuję właściwie wszystkie. Często naprzemiennie robię krótkie powtórki kumulatywne na każdej mojej lekcji: raz na jej początku jako rozgrzewkę językową, a raz na zakończenie zajęć – jako podsumowanie lekcji. Dlaczego tak robię? Wszystko zależy od tego, jaki temat omawiam na danej lekcji lub co omawiałam na poprzedniej, czyli na przykład jeśli z czwartą klasą na jednej lekcji omawiałam czasownik to be, to na kolejnej lekcji rozgrzewką jest właśnie ten czasownik, a na koniec, na rozluźnienie, podrzucam jakąś grę czy zabawę z powtórką kumulatywną. Właściwie wszystko zależy od tego, jakie cele postawiłam sobie, przygotowując daną lekcję.

Na duże powtórki kumulatywne zawsze znajduję czas po zakończeniu danego rozdziału. Szykuję wtedy jakiś miniprojekt (na przykład może to być praca grupowa jednolita lub zróżnicowana), gry i zabawy językowe podsumowujące omówiony od początku roku szkolnego materiał – z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, lub sięgam po prostu po stare sprawdzone pomysły.

Jakie ćwiczenia, gry czy zabawy stosować do kumulatywnego powtarzania materiału?

Odpowiedź jest prosta: takie, które są lubiane czy znane przez naszych uczniów. Warto jest również zwrócić uwagę na to, by ćwiczenia, gry czy zabawy nie wymagały od nas nakładu finansowego, nie były czasochłonne w przygotowaniach czy angażowały wszystkich uczniów do pracy – uczniowie powinni być aktywni w procesie powtarzania i utrwalania materiału.

Poniżej przedstawiam propozycje kilku zabaw językowych, ćwiczeń, które sprawdzą się do kumulatywnego powtarzania materiału w drugim etapie edukacyjnym. Niektóre przygotowane zostały w kilku wariantach do wyboru. Należy jednak pamiętać, że to, czy poniższe propozycje się sprawdzą, zależy od wielu czynników, między innymi od grupy wiekowej, poziomu zaawansowania językowego uczniów, liczebności klasy, a także od celu lekcji.

PUSZKA „NIEZAPOMINAJKA”

Dlaczego „niezapominajka”? Ponieważ materiał zgromadzony w puszce tak szybko nie da o sobie zapomnieć. Pracując z puszką, a właściwie z jej zawartością, ciągle wracamy do tematyki, którą omówiliśmy na przykład dwa miesiące temu. Uczniowie powtarzają nie tylko słownictwo, które pojawiło się na karteczk...