Kiedy dali Ci klasę heterogeniczną, działaj!

Można poddać się marksistowskiej ­filozofii „każ­demu według po­­-
trzeb” i rzeczywiście, z dużą uważnością, podejść indywidualnie do klasowego kolektywu, jakim jest sala pełna uczniów, których poziom językowy jest bardzo zróżnicowany. Podczas gdy oni tworzą swój mały, szkolny ekosystem albo kalejdoskop, my oczywiście nie faworyzujemy lepszych i nie dyskryminujemy słabszych. Kiedy zadajemy pytanie, kierujemy je do całości, a nie tylko polegamy na tych szybkich i bystrych (zaraz przecież dzwonek, a nam się mocno spieszy). Staramy się zadawać pytania budzące ciekawość poznawczą. Każdy ma przecież szansę uczestniczyć w lekcji i czerpać z niej równie dużo. Zapewniamy na lekcji takie warunki, które odpowiadają indywidualizacji nauczania. Utopia? Jak każda inna. Myślę, że można w tej sytuacji jednak sporo zdziałać. Co konkretnie robić w takich klasach?

ROZBUDZIĆ CIEKAWOŚĆ POZNAWCZĄ

Pamiętam pewną sytuację, która miała miejsce jakieś 10 lat temu. Mój kolega dostał zastępstwo na niemieckim. Lekcja miała dotyczyć części ciała (Körperteile). Zastępstwo odbywało się w sali komputerowej, a więc do dyspozycji uczniów były stanowiska komputerowe z działającym internetem. Wiem, banał, ale nie zawsze sprawa internetu jest taka oczywista. Do końca lekcji zostało 10 minut, a jemu skończył się materiał. Nic dziwnego, w końcu nie znał tej klasy i nie sądził, że tak szybko zrobią wszystkie zadania, jakie przygotował na zastępstwo. Zadał im pewne zadanie, a raczej pytanie. Zapytał uczniów, do czego służy nos. Oczywiście po niemiecku: Wofür die Nase ist?
Uczniowie mieli do dyspozycji 10 minut, bo tyle mniej więcej czasu zostało do dzwonka, komputer, internet i przeglądarkę internetową.
Rzecz działa się jakieś 10 lat temu, więc nic dziwnego, że zadanie wywołało nie lada poruszenie. „Wow, możemy włączyć komputery”.
Jednak nie to było najważniejsze w całej sytuacji, ale fakt, że pytanie uczniowie wpisywali w języku niemieckim w pasek przeglądarki. Oczywiście wykazali się sprytem, bo przecież komputer od razu pokazywał im wyniki w języku niemieckim, a odpowiedź miała być podana w tym właśnie języku. Więc jaki jest sens szukać po polsku? Żeby znaleźć odpowiedź na to pytanie, musieli przebrnąć przez wiele różnych definicji, haseł, tekstów, stron podstron i zakładek. Prawdopodobnie przeglądarka podsuwała im różne źródła, w tym Wikipedię. Naczytali się trochę tekstów autentycznych, więc cel dydaktyczny został spełniony, jeśli chodzi o wykorzystanie tych krótkich 10 minut. Co było ciekawe, gdy zadzwonił dzwonek, uczniowie nie ruszyli się z miejsca. Siedzieli wciąż przy komputerach. Nawet jeśli jakiś uczeń już podał swoją odpowiedź, która była prawidłowa, nie wykluczało to innych uczniów jako potencjalnych zwycięzców w wyzwaniu. Oni też mieli szansę odpowiedzieć prawidłowo, wyszukując kolejne informacje. W końcu nos nie służy tylko do oddychania. Mamy więc uczniów, którzy pracują podczas przerwy i nie słyszą dzwonka. Mamy uczniów, którzy zaangażowali się w zadanie, mimo że nie była to rozrywka ani żadna gra. Mija kilka dni. Mój kolega (pan od niemieckiego) ma dyżur na korytarzu szkolnym. Nagle podbiega do niego grupka dzieci. Rozpoznaje, że to przecież ci uczniowie z klasy, w której miał zastępstwo. Podbiegają do niego i podekscytowanym głosem podpytują. 
„Proszę pana, proszę pana, czy my możemy już powiedzieć, do czego służy nos, bo my już wiemy, możemy to powiedzieć?”. 
Zauważ, że nie był to nauczyciel,...