Dołącz do czytelników
Brak wyników

Uniqueskills

14 października 2022

NR 31 (Październik 2022)

Lekcja projektowa z eponimami w roli głównej

0 327

Eponimy to słowa utworzone od nazw własnych – znanych osób lub miejsc. Te pisane najczęściej małą literą rzeczowniki pospolite używane są przez nas na co dzień. Uczymy ich na lekcji, jak wszystkich innych słówek, często nie zwracając nawet najmniejszej uwagi, skąd się wzięły. Czasem jednak warto się zatrzymać i nawiązać do etymologii danego słowa – w celu pobudzenia ciekawości, jako elementu zaskoczenia, formy przerwania rutyny w pamięciowym uczeniu się słówek, otwarcia drzwi fascynującym historiom.

Z eponimami nie wszędzie jest tak samo. To znaczy w różnych językach różne wynalazki i nazwiska osób za nimi stojących odciskają swoje piętno. Na przykład nazwisko Vincenza Priessnitza, niemieckiego (urodzonego na terenie obecnych Czech) lekarza, który wynalazł prysznic, upamiętnione zostało w języku polskim. Tymczasem w etymologii angielskiego słowa shower doszukać się można jedynie starogermańskiego nawiązania do wiatru i deszczu. Podobnie polski miś nie kryje w sobie nawiązania do Teddy’ego, jak pieszczotliwie nazywano amerykańskiego prezydenta Theodora Roosevelta. To po opublikowaniu historii o prezydenckim polowaniu i ulitowaniu się nad niedźwiadkiem pluszowe zabawki noszą po angielsku nazwę teddy bears.

POLECAMY

Są także eponimy, które podobnie zadomowiły się w różnych językach. Z drobnymi różnicami w pisowni, prze­­­kazują to samo znaczenie, zarówno w języku polskim, jak i w języku an­gielskim. Tak jest np. z jednostką na­­pięcia elektrycznego – woltem (volt), która upamiętnia Alessandra Voltę, włoskiego naukowca, fizyka, wynalazcę. Tak samo rzecz się ma z limerykami – krótkimi, zabawnymi, często pozbawionymi sensu wierszykami. Nie jest co prawda do końca jasne, dlaczego groteskowa poezja nawiązuje do irlandzkiego miasta Limerick. Prawdopodobnie jest to odwołanie do słownej zabawy towarzyskiej, w której tradycyjnie pobrzmiewał refren: Will [lub won’t] you come to Limerick? W ten sposób zarówno limeryk (limerick), jak i szampan (champagne), majonez (mayonnaise) albo idealna w smaku Pavlova podobnie znaczą i cieszą w języku polskim i angielskim. Nie tylko w tych językach zresztą.
 

There was an Old Man 
with a beard, 
Who said, “It is just as I feared! 
Two Owls and a Hen, 
Four Larks and a Wren, 
Have all built their nests 
in my beard!”

Edward Lear, 
The Book of Nonsense

 

Pewien starzec 
o ogromnej brodzie 
narodowi oświadczył: 
„Narodzie! Klęska to żywiołowa: 
cztery Skowronki, Sowa, 
Czyż i Kwoka gnieżdżą się 
w mej brodzie!”

Stanisław Barańczak, 
Fioletowa Krowa


Eponimy można wykorzystać na lekcji języka angielskiego wielorako. Przy okazji pojawienia się eponimu na zajęciach można pobudzić wyobraźnię uczniów intrygującą opowiastką z nim związaną. Można także, wspierając się ogólnie dostępnymi materiałami w Internecie, przygotować ćwiczenia wprowadzające uczniów w historie, miejsca i ludzi uwiecznionych w popularnych wyrazach. Przykładowo strona: https://www.englishclub.com/ref/List_of_Eponyms/ zawiera listę eponimów i ich pochodzenia oraz zadania do wykonania online. Wystarczy kliknąć na słowo z alfabetycznie przygotowanej listy, by dowiedzieć się, co to jest boycott i dlaczego to właśnie żyjący w XIX w. w Irlandii Charles Boycott został tak uwieczniony, lub jaką moc ma watt (wat). Po czym możemy przejść do jednego z oferowanych na stronie quizów.

 

https://www.englishclub.com/ref/List_of_Eponyms/Quiz_1/

 

Można też skorzystać z aktywizującej metody projektu. Takim pomysłem na zajęcia o eponimach dzielę się w niniejszym artykule. Przypomnę pokrótce kilka założeń i zasad wspomnianej metody.

Metoda projektu na lekcji

Metoda ta podkreśla przede wszystkim podmiotowość i autonomię ucznia, rozwija umiejętność pracy w zespole oraz inicjowania, planowania i realizowania zadania w wyznaczonym czasie. Projekt może być krótko lub długoterminowy. Towarzyszący w wykonaniu zadania nauczyciel może bowiem założyć różne kryteria czasu. Zaplanowany projekt może trwać dwie godziny lekcyjne, równie dobrze jednak można założyć projekt wymagający kilkutygodniowej realizacji. Podobnie z miejscem – praca projektowa może wymagać współdziałania uczniów poza murami szkoły, można również skupić się na wykonaniu zadania w trakcie lekcji. Bardzo ważna jest w tej metodzie integracja uczniów. Współpracując, uczniowie dzielą się swoimi pomysłami, mocnymi stronami („ja lepiej zrobię to, ty poradzisz sobie z tym”), negocjują i szukają kompromisów. Ponadto praca metodą proj...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Horyzonty Anglistyki"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Przypisy