Otwarte zadania maturalne – analiza arkusza z języka angielskiego na poziomie rozszerzonym na maturze w 2022 roku

Jako egzaminator pracuję w zespołach okręgowej komisji egzaminacyjnej już piętnaście lat, można więc powiedzieć, że sprawdzanie arkuszy maturalnych jest dla mnie chlebem powszednim, a jednak co roku jest coś nowego i ten chleb zawsze inaczej smakuje. Nad przygotowaniem arkusza pracuje cały sztab specjalistów (włączając native speakerów) przez co najmniej dwa lata, więc zawarte w nim zadania – które muszą być zgodne z wymaganiami egzaminacyjnymi – są przemyślane w najdrobniejszych szczegółach. Arkusz powinien być urozmaicony, nie może w nim być zadań jednego typu i jednej formy rozwiązań, lecz muszą być one różnorodne i stymulujące, żeby zwyczajnie nie zanudzić zdających.Klucze powstają wraz z pierwszą wersją zadań, zanim jednak do pracy przystąpią egzaminatorzy w okręgowych komisjach egzaminacyjnych, koordynatorzy przedmiotowi z centralnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych muszą jeszcze raz omówić, zweryfikować i uzupełnić schematy punktowania zadań. 

Każda komisja okręgowa przygotowuje swoje przykłady, a następnie – w trakcie spotkania w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej – zostają one przeanalizowane i włączone do ostatecznej wersji przykładowych odpowiedzi, która finalnie dopina się na ostatni guzik podczas sprawdzania zadań otwartych w autentycznych pracach. Fakt faktem, że nikt nie jest w stanie uwzględnić wszystkich możliwych odpowiedzi. Jeśli więc w którejś pracy pojawi się rozwiązanie niewłączone do przykładowych rozwiązań przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, ale dopuszczalne i poprawne, to również zostaje ocenione. Tak to już jest z zadaniami otwartymi – tam, gdzie w lukę otwartych możliwości angażują się żywe twory: uczeń kontra język, szczupły początkowo klucz zadań otwartych zaczyna się rozrastać.

Przykłady z arkusza maturalnego

W zadaniu ósmym należało uzupełnić luki jednym słowem, tak aby powstał spójny i logiczny tekst, w którym wpisywane wyrazy będą gramatycznie i ortograficznie poprawne. „Szczupły klucz” przewidziałby tylko możliwości przedstawione poniżej. 

Podobnie ma się rzecz w kolejnym zadaniu otwartym, dziewiątym, które polegało na uzupełnieniu fragmentów zdań z wykorzystaniem podanych w nawiasie słów w odpowiedniej formie, tak aby otrzymać logiczne i gramatycznie poprawne zdanie. Pierwotnie klucz zawierający oczekiwane rozwiązania wyglądałby jak poniżej:
 

Ale odpowiedzi akceptowanych (podobnie jak w arkuszach z lat ubiegłych) jest więcej. Tutaj, w przykładzie 8.2 oprócz for poprawne są jeszcze by i through.
 

Możliwości prawidłowego uzupełnienia jest jednak więcej, przez co klucz poszerza się w pierwszych trzech punktach o inne akceptowane odpowiedzi: 
9.1 

• his completing of
• him/his completing
• his completion of
• him from completion of
• him completely from finishing
• him completely from doing
• him from completely finishing

9.2 

• carrying this/that biggest
• carrying up/down/in/out/away the biggest
• carrying only the biggest
• your carrying the biggest

9.3

• over other people's opinions
• at other people's opinions

Zawsze mnie fascynuje, jak kreatywni uczniowie potrafią wpaść na rozwiązania nieujęte pierwotnie w kluczu, a poprawne. Trudno się dziwić, ambitna młodzież oprócz szkolnego przygotowania ma nieograniczone możliwości korzystania z języka naszej globalnej wioski, głównie przez Internet i dzięki otwartym granicom. Dlatego my, nauczyciele przygotowujący maturzystów do egzaminu, powinniśmy być jednocześnie świadomi tego, że w zadaniach otwartych otwierają się nowe możliwości, oraz kompetentni, żeby wyjść z otwartym umysłem na uczniowskie propozycje, a w razie wątpliwości skonsultować je z ekspertem czy native speakerem. Musimy wykazać się większą w tej materii elastycznością i nie próbować na siłę być jajkiem mądrzejszym od kury. Zasada zero-jedynkowa nie ma tu zastosowania. Pamiętajmy, że język jest żywym tworem i ewoluuje zgodnie z duchem czasu, towarzysząc przemianom w każdej dziedzinie życia. Na przykładzie językowych różnic pokoleniowych możemy obserwować, jak stare konstrukcje zwykle występują z nowszymi, jak niektóre sformułowania odchodzą w niepamięć, a w ich miejsce – lub zupełnie niezależnie, dyktowane nowymi potrzebami człowieka we współczesnym świecie – pojawiają się nowości. 
 

Trudno sobie to wyobrazić, ale w języku angielskim co półtorej godziny powstaje nowy termin. Czyli codziennie pojawia się około piętnastu nowych słów, co daje rocznie ponad pięć tysięcy wyrazów (!), a połowa z nich to slang internetowy.

 

Najdłuższe zadanie otwarte w tym roku, dziesiąte, to rozprawka argumentacyjna (typu „za i przeciw”) lub artykuł publicystyczny – do wyboru. W ubiegłym roku („Horyzonty Anglistyki” 2021, nr 22) ukazał się mój artykuł Na miesiąc przed maturą, w którym dokładnie omawiam strukturę arkusza egzaminacyjnego na poziomie rozszerzonym oraz istotne kwestie dla poszczególnych zadań, do czego można się odnieść w razie potrzeby. W niniejszym artykule skupię się tylko na tegorocznych zadaniach, w tym na kwestiach merytorycznych w zakresie treści i formy. 

ROZPRAWKA ARGUMENTACYJNA

Rozprawka to rodzaj pracy naukowej, w której odpowiadamy na zadane pytanie, rozważamy swój stosunek do postawionego problemu lub domniemania, coś udowadniamy lub o czymś przekonujemy. W rozprawce argumentacyjnej analizujemy dwie strony danego zagadnienia. 
 

WSTĘP	teza bez opinii własnej zapowiedź „za i przeciw”
ROZWINIĘCIE	argumentacja ZA z uzasadnieniem argumentacja PRZECIW z uzasadnieniem
ZAKOŃCZENIE (zakończenie jest zawsze krótsze niż wstęp i nie pojawia się w nim żadna nowa myśl)	krótka parafraza tezy informacja: które argumenty przeważają ewentualnie własna opinia

 

Tegoroczny temat rozprawki to:

Niektórzy rodzice dają nastolatkom kieszonkowe za wykonywanie obowiązków domowych. Napisz rozprawkę, w której przedstawisz dobre i złe strony takiego rozwiązania. 

O czym zatem należało pamiętać?

WSTĘP musi zawierać TEZĘ.

Teza to twierdzenie, dla którego przedstawia się uzasadnienie w rozwinięciu i obejmuje wszystkie aspekty zawarte w poleceniu. Najprościej było zwyczajnie przełożyć wszystkie k...