Project-Based Learning
Metoda, na którą warto postawić!

Gdy po raz pierwszy weszłam do sali, w której pracowano metodą projektową, byłam zaskoczona i zdezorientowana. Część uczniów chodziła po sali pomiędzy małymi grupkami, które dyskutowały nad zadanym problemem. Kilka osób pracowało na komputerach, które stały pod ścianą. 

W jednej grupie konstruowany był układ elektryczny. W sali wrzało od rozmów. Nauczyciel krążył po sali, przyglądał się, podsuwał pomysły, dopytywał o kolejne etapy. Po chwili obserwacji i rozmów z uczniami klasy 5 odkryłam, że trwa praca nad kilkutygodniowym projektem o oszczędzaniu elektryczności. Jedna grupa zdobywała wiedzę na temat metod oszczędzania, druga budowała schemat wykorzystywania energii w domu, trzy osoby podjęły wyzwanie napisania e-maili do dyrektorów administracyjnych słynnych budynków, tj. SkyTower we Wrocławiu i stadionu Allianz Arena 
w Monachium, z pytaniami o zużycie energii elektrycznej i sposoby jej oszczędzania. Efekty prac uczniowie mieli zaprezentować podczas prezentacji przed starszymi klasami. Była to lista rekomendacji dla projektantów ich nowej, większej szkoły.

PBL – od czego zacząć?

Badania przeprowadzone w USA pokazują, że uczniowie szybciej i lepiej przyswajają wiedzę, którą muszą wykorzystać w praktyce. Dzięki zaangażowaniu w proces uczenia się dłużej pamiętają to, czego się nauczyli. Biorąc udział w projektach PBL, ćwiczą stawianie sobie celów, dzielenie zadań na etapy, komunikację i współpracę. Są to niezwykle cenne umiejętności w życiu zawodowym. Uczniowie stają się bardziej zaangażowanymi obywatelami, ponieważ wiele projektów, które realizują, dotyczy współpracy z lokalną społecznością.

Zalety PBL

Główną zaletą PBL jest zaangażowanie uczniów w realizację projektu. Praktycznie każdy człowiek z radością zaangażuje się w intrygujące zadanie, które ma sens i przełożenie na problemy życia codziennego. Nie ma przecież nic wspanialszego w pracy nauczyciela niż grupa ciekawych i chętnych do pracy uczniów. Badania pokazują, że dzieci i młodzież ucząca się przy zastosowaniu metody Project-based learning osiąga wyższe wyniki w nauce i lepiej pamięta zagadnienia poruszane w czasie projektu.

Trudności PBL

Przede wszystkim jest to metoda pobudzająca aktywność. Uczniowie mają podczas jej realizacji krążyć po sali, dyskutować, spisywać pomysły, szukać informacji. Z zewnątrz może to wydawać się głośne i chaotyczne, a nauczyciel może mieć poczucie, że nie kontroluje sytuacji. Celem tej metody jest oddanie znacznej odpowiedzialności i aktywności samym uczniom. Rolą nauczyciela w PBL jest wspieranie i obserwowanie postępów, a nie narzucanie własnych rozwiązań.

Podczas pracy PBL dobrze jest zdawać sobie sprawę, że metoda ta stawia wiele wyzwań przed uczniami i wszyscy muszą się jej nauczyć. Co oznacza, że realizacja każdego kolejnego projektu powinna przebiegać płynniej.

Projekt często wymaga zaangażowania osób z zewnątrz – przedstawicieli różnych zawodów, radnych, koleżanek i kolegów ze szkoły, rodzin. W wypadku projektów językowych warto poszukać partnerów z innych krajów.

Dobrze, aby dać sobie odpowiednio dużo czasu na realizację projektu. Zazwyczaj planowany czas to około 6 tygodni. Szczególnie wycieczki w plener, których celem jest zebranie danych, wymagają starannej organizacji. Dlatego wielu nauczycieli, którzy korzystają z tej metody, projektują jeden lub dwa PBL w roku.

Praca grupowa

Podczas pracy projektowej jednym z największych wyzwań jest praca grupowa. Młodzi ludzie bardzo chętnie angażują się w kreatywne elementy projektu, ale dużo nerwów kosztuje ich komunikacja z kolegami i koleżankami. Przeszkodą nie tylko są wyzwania komunikacyjne, ale również podział zadań w grupie oraz planowanie działań w czasie.

Podsumowanie pracy

Po zakończeniu wspólnego projektu często pomijamy etap podsumowań. To duży błąd, gdyż dobra informacja zwrotna może być bardzo rozwijająca. Warto poświęcić czas i wspólnie się zastanowić, co poszło świetnie, co gorzej i co warto poprawić na przyszłość. Nauczyciel podczas takich podsumowań musi wykazać się dużymi zdolnościami dyplomatycznymi, gdyż młodzież szybko wpada we wzajemne oskarżanie się. Umiejętność wyciągania wniosków z przebiegu procesu i wprowadzania zmian to 
duża sztuka.

Metody

Kiedy wprowadzamy PBL, wszelkie znane metody aktywizujące uczniów są jak najbardziej wskazane. Możemy zastosować odgrywanie ról, analizę tekstu, nagrywanie wywiadów, opracowywanie Map-Mind, budowanie makiet czy analizowanie danych. Wszystko zależy od tematyki projektu.

Przykładowe tematy

Budowanie cywilizacji

• Wyobraźcie sobie, że rozbiliście się na bezludnej wyspie. Zaplanujcie, w jaki sposób zbudujecie tutaj nową cywilizację. Jak zaprojektujecie domy, zabezpieczycie żywność, stworzycie system obowiązujących zasad?
• Wylądowaliście na Marsie. Stwórzcie w oparciu o aktualną wiedzę naukową bazę dla kosmonautów, która przetrwa atak kosmitów. Stwórz listę rekomendacji dla NASA wskazującą, jak zbudować taką bazę.

Wyzwania technologiczne

• Tesla zbudowała już samochód elektryczny, ale są jeszcze problemy z jego ładow...