Wypowiedź pisemna na egzaminie maturalnym z języka angielskiego – poziom rozszerzony

Zacznę od pierwszej formy, która zawsze występuje w arkuszu, czyli rozprawki. Najczęstszy typ rozprawki, jaki pojawia się na maturze, to rozprawka „za i przeciw”, może również pojawić się rozprawka opiniująca. Omówię każdą z nich osobno.

Warto podkreślić, że to wcale nie jest tak, że tylko rozprawka jest wybierana przez uczniów na egzaminie maturalnym. Oprócz niej maturzyści mają także do wyboru artykuł i list formalny. Są nauczyciele, którzy przygotowują uczniów tylko do pisania rozprawki, argumentując, że jest ona zawsze na egzaminie, ale ja daję uczniom wybór, pokazując im wszystkie trzy formy wypowiedzi obowiązujące na egzaminie rozszerzonym. Wybór należy do nich.

I znowu, tak jak na poziomie podstawowym, sięgam po wypowiedź modelową i zaczynamy od polecenia, które wyraźnie wskazuje na plusy i minusy jakiegoś zjawiska. W pierwszym akapicie, czyli we wstępie, musi pojawić się teza, która jest zgodna z tematem oraz zapowiada treść i typ rozprawki. W wypadku rozprawki „za i przeciw” tezą będzie to, że dana kwestia ma zarówno plusy, jak i minusy, np. This issue has both advantages and disadvantages. 

Drugi i trzeci akapit to wieloaspektowa, pogłębiona realizacja elementów z polecenia, czyli tych plusów i minusów. Muszą być szczegółowo omówione i wsparte przykładami. Wyraźnie trzeba zasygnalizować wprowadzenie argumentów „za” i argumentów „przeciw”. Sugeruję uczniom podawanie dwóch argumentów „za” podaną we wstępie tezą i dwóch argumentów „przeciw” tezie, ze szczegółowym ich uzasadnieniem. Na pewno trzeba unikać bezrefleksyjnego wymieniania argumentów, czyli wyliczania ich. Nie idziemy na ilość, tylko na jakość.

Zakończenie powinno być zgodne z tematem i treścią wypowiedzi – można więc powtórzyć wstęp innymi słowami, czyli go przeformułować. Zakończenie pracy to nie jest miejsce na dodawanie kolejnych argumentów. W zakończeniu można także przedstawić swoją opinię. 

Akapity są na poziomie rozszerzonym obowiązkowe i każdy z nich powinien dotyczyć osobnej części pracy, czyli wstępu, argumentów „za”, argumentów „przeciw” i zakończenia. Trzymamy się konsekwentnie wybranego układu graficznego, czyli albo akapitów z wcięciem, albo akapitów blokowych.

Aby wypowiedź była klarowna i spójna, dobrze jest płynnie przechodzić od argumentu do argumentu i od akapitu do akapitu, czyli wykorzystać spójniki między akapitami, a także spójniki wewnątrz zdań, np. on the one hand, furthermore, what is more, summing up. Bardzo istotne jest, aby wyraźnie zasygnalizować pojawianie się argumentów „za” i argumentów „przeciw”.

Aby dostać jak najwięcej punktów za zakres środków językowych, warto używać różnorodnego słownictwa związanego z tematem, różnych struktur gramatycznych i leksykalnych, z naciskiem na konstrukcje charakterystyczne dla stylu formalnego: różne czasy, strona bierna, okresy warunkowe, inwersja, verb patterns i tym podobne, a wystrzegać się powtórzeń oraz wyrazów czy zwrotów o wysokim stopniu pospolitości – i tutaj, podobnie jak na poziomie podstawowym, pojawia się kwestia niewątpliwej użyteczności maturalnego słowniczka synonimów i zachęcenia uczniów do wybrania dwóch, trzech ulubionych do każdego wyrazu, a następnie używania ich w każdej pisanej przez siebie pracy. Slang i skróty nie są dopuszczalne. Przy zakresie środków językowych pojawia nam się od razu kwestia ich poprawności. Jeśli ktoś decyduje się przystąpić do egzaminu maturalnego na poziomie rozszerzonym, to wiele kwestii gramatyczno-leksykalnych powinien mieć już ogarniętych. W praktyce wszyscy egzaminatorzy wiedzą, jak to jednak często wygląda – kolorowo nie jest. 

Warto zwrócić uwagę uczniów, że w pracy nie pojawiają się żadne skróty, czyli zamiast dozwolonego na poziomie podstawowym DON’T na poziomie rozszerzonym pojawia się DO NOT.

Użycie nazwy własnej wiąże się z koniecznością dookreślenia, co ta nazwa oznacza, bo inaczej zostanie to potraktowa...