Zabawy z fonetyką

Dlaczego uczniowie nie lubią fonetyki? 

Powodów może być wiele. Jako nauczyciele możemy pomyśleć o tym, co my sami myśleliśmy o fonetyce, gdy poznawaliśmy język angielski. Będzie nam wtedy łatwiej zrozumieć uczniów i opracować plan, który pomoże im polubić to zagadnienie. Uczniowie mogą nie przepadać za fonetyką dlatego, że w szkole nie mają tylu możliwości na jej swobodne ćwiczenie. Dodatkowo statystycznie w książkach jest mniej ćwiczeń związanych z fonetyką niż np. z gramatyką. Być może uczniowie nie znają też znaków fonetycznych. To powoduje, że symbole, które widzą w słowniku online lub w spisie słów w swoim podręczniku, wydają im się być „czarną magią”.
Możemy zrobić bardzo wiele zabaw w oparciu o symbole fonetyczne dla naszych uczniów, aby odczarować fonetykę i pokazać im, że może być przyjemna, a zadania fonetyczne niekoniecznie składają się tylko z tych na rozpoznawanie symboli w podręczniku.

O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem zabaw?

1. Znajomość symboli

Przede wszystkim musimy mieć pewność, że nasi uczniowie wiedzą, jak należy przeczytać dany symbol fonetyczny. Wydaje się to czasem oczywiste, ale nie zawsze tak jest. Szczególnie jeśli chcemy przeprowadzić z uczniami gry, w których będą występowały różne symbole fonetyczne. Im więcej symboli chcemy wprowadzić do gier, tym większą musimy mieć pewność, że wszyscy znają potrzebne symbole.

2. Praktyka

Powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie: czy uczniowie są w stanie rozpoznać symbole płynnie i bez większych błędów? W tym celu powinniśmy przećwiczyć z uczniami symbole fonetyczne w postaci różnych gier. Przykładowo: pokazujemy uczniom dany symbol, a oni mają trzy sekundy, żeby wypowiedzieć dany dźwięk na głos. Jeśli nasi uczniowie nie mają problemu z rozpoznawaniem zapisu transkrypcji danego dźwięku, mamy wtedy pewność, że możemy przystąpić do różnych ćwiczeń fonetycznych. W przeciwnym razie powinniśmy stopniowo wprowadzać nowe symbole. 

3. Znajomość zasad

Aby gry były relaksujące i spełniały swoją rolę, uczniowie powinni mieć pewność co do zasad oraz tego, co będzie od nich wymagane oraz w jaki sposób rozliczane w postaci nadawanych punktów. Nawet jeżeli wprowadzamy modyfikacje danej gry fonetycznej, to aby udała się ta rozgrywka, musimy sprawdzić, czy wszyscy wiedzą, co będzie przedmiotem gry i w jaki sposób należy zgłaszać swoje odpowiedzi. Niby takie proste, ale nie zawsze i nie dla wszystkich uczestników gier – szczególnie gdy wprowadzamy nową zabawę. 

4. Limit czasu

Aby gry były intensywne, ale jednocześnie dawały radość, powinny być zamknięte w pewnych przestrzeniach czasowych. Dlatego też do każdego rodzaju rozgrywki powinniśmy dodać określony limit czasu. Może pomóc tutaj narzędzie lub sprzęt odliczający czas tak, aby uczniowie byli świadomi upływającego czasu. Możemy użyć stopera lub alarmu w telefonie komórkowym, lub jeżeli mamy dostęp do internetu – skorzystać z narzędzi online, które odliczają czas, np. 
https://online-timer.pl.downloadastro.com/tools/#
https://zegaronline.pl/
 

 

Zabawa pierwsza 

Standardowo to ćwiczenie jest wykonywane w ten sposób, że uczniowie mają przed sobą litery układające się w wyraz i ich zadaniem jest rozpoznać wyraz oraz dźwięk w nim zawarty i zapisać słowo do odpowiedniej tabeli. Jeśli nieco zmodyfikujemy to ćwiczenie, otrzymamy ciekawą zabawę. Czego potrzebujemy? Wprowadzamy elementy ruchu na lekcji i przygotowujemy graficzne reprezentacje różnych słów. Jeśli jest to wyraz „prysznic”, czyli shower, to przygotowujemy zdjęcie prysznica. Postępujemy tak z każdym wybranym wyrazem. Następnie każdy uczeń losuje jeden obrazek, który zostanie mu przyklejony na plecach. Zadaniem uczniów jest praca w parach i rozmowa w języku angielskim na temat tego, co znajduje się w na obrazkach. Możemy zaplanować ćwiczenie na zasadzie gry tabu, gdzie uczniowie nie mogą użyć pewnych wyrazów lub też może być to ćwiczenie na mówienie, w którym uczeń z obrazkiem na plecach może zadawać tylko takie pytania, aby druga osoba mogła odpowiadać na nie tylko „tak” lub „nie”. W ten sposób dołączamy do fonetyki także krótkie dialogi. To powoduje, że budujemy uczniom szerszy kontekst tego ćwiczenia. Gdy uczniowie już wspólnie odgadną, jaki wyraz znajduje się na zdjęciach lub grafikach, zastanawiają się, do jakiego symbolu fonetycznego mogą dopasować swój obrazek. Aby dopasować obrazek do danego symbolu, uczniowie muszą znaleźć swój symbol, który jest rozmieszczony gdzieś w kasie. Symbole mogą być rozmieszczone w różnych miejscach tak, aby uczniowie powinni je znaleźć. Karteczki z symbolami nie powinny być aż tak duże, aby nie ułatwiać uczniom szukania.

Praktyczna wskazówka! Możemy w szybki sposób znaleźć potrzebne do zabawy zdjęcia i grafiki, korzystając z banków zdjęć na odpowiedniej licencji np. Pixabay https://pixabay.com/pl/. Warto stworzyć osobny folder tylko na grafiki do tego zadania. 

Co więcej? Dodatkowo w tym ćwiczeniu możemy także poprosić uczniów, żeby wymyślili wspólnie i napisali krótki dialog, wykorzystując słowa ze swoich obrazków. Gdy już uczniowie siedzący obok siebie napiszą dialog, możemy zmienić sposób pogrupowania uczniów i wtedy każda grupa wymyśla swoją scenkę z wyrazami ujętymi na obrazkach. Gdy uczniowie przedstawiają swoją scenkę z wykorzystaniem wyrazów, jednocześnie akcentują lub pokazują ruchem w sposób szczególny ten wyraz, co do którego reszta uczniów ma odgadnąć, jaki symbol fonetyczny zawiera. Przykładowo: jeśli jest to wyraz „prysznic”, czyli shower, uczniowie mają za zadanie odgadnąć, że chodzi o wyraz prysznic i o dźwięk [sz].

Zabawa druga

W kolejnej zabawie uczniowie pracują z kartkami papieru, na których są narysowane poznane symbole fonetyczne. Zabawa polega na tym, że wybieramy jedną osobę z uczniów, która stojąc na środku klasy, losuje jedną kartkę z symbolem fonetycznym i pokazuje ją pozostałym uczniom. Uczeń, który zgłosi się jako pierwszy i poda wyraz z danym symbolem, ten otrzymuje pięć punktów. Następny uczeń, który się zgłosi, otrzymuje cztery punkty i tak dalej aż do jednego punktu. Dzięki temu dajemy szansę pięciu różnym osobom na zdobycie punktów. Należy pamiętać o tym, że wyrazy nie mogą się powtarzać.

Inna odmiana: W innej wersji tej zabawy jeden uczeń losuje dane symbole fonetyczne i prezentuje reszcie klasy, która jest podzielona na zespoły. Po prezentacji danego symbolu fonetycznego każda grupa ma dwie minuty na wypisanie największej liczby słów, w której znajduje się dany symbol. Następuje prezentacja wyrazu i ocena poprawności. Punkty są przyznawane dla drużyn, które utworzą najwięcej poprawnych wyrazów. W zależności od liczby zespołów w klasie możemy przyznawać punkty w skali od 3 pkt dla pierwszej drużyny, 2 pkt dla kolejnej drużyny i 1 pkt dla ostatniej drużyny.

W zależności od ilości czasu na lekcji możemy także poprosić uczniów o przygotowanie krótk...