Czy warto zadawać uczniom prace domowe?

Rzeczywistość, w której funkcjonują nasi dorośli uczniowie kursów językowych, jest przepełniona obowiązkami, zarówno zawodowymi jak i prywatnymi. Trudno oczekiwać, że którekolwiek obowiązki ustąpią miejsca w kalendarzu pracom domowym z zajęć językowych. Wygląda więc na to, że w życiu naszych uczniów, niezależnie od ich wieku, nie ma przestrzeni na „pracę domową dla pracy domowej”. Jeśli mają znaleźć na nią czas, musi ona nieść ze sobą daleko idące korzyści. Jakie?

Głębsze zrozumienie tematu

Podstawową korzyścią płynącą z pracy domowej jest głębsze zrozumienie tematu, możliwe dzięki odpowiedniemu powtarzaniu i utrwalaniu go. Należy jednak pamiętać, że nie każde ćwiczenie gramatyczne lub leksykalne pozwala na głębokie przetwarzanie informacji. Typowe ćwiczenia na uzupełnianie luk w zdaniach (np. John …… like cheese.) lub łączenie obrazków przedstawiających przedmioty z ich nazwami często skutkuje automatycznym uzupełnieniem brakujących elementów lub pośpiesznym nakreśleniem kilku linii, bez konieczności zastanowienia się nad traktowanym tematem. O ile bardziej angażujące byłoby poproszenie uczniów, aby napisali proste zdanie o sobie lub swoich przyjaciołach (np. What don’t you like?) czy też samodzielnie zilustrowali poznane słowa? Wówczas uczniowie nie tylko bardziej koncentrują się na ćwiczeniu i trwalej zapamiętują powtarzane elementy, ale odnajdują głębszy sens poznawanych treści w języku obcym. Ponadto, oprócz wykonania prostego ćwiczenia, mogą coś samemu stworzyć i nazwać.

Znaczenie samodzielności

Dodatkową korzyścią płynącą z zadań domowych jest fakt, że uczniowie, pracując nad nimi w swoim tempie, niezakłóconym dynamiką grupy czy planem nauczyciela, mogą przejść samodzielnie przez proces budowania wypowiedzi lub łączenia słowa ze znaczeniem. To z kolei prowadzi do wątpliwości i pytań (budowanie świadomości językowej), a ponadto pozwala nauczycielowi łatwo zlokalizować elementy, które wymagają dodatkowego wyjaśnienia. Nie trzeba też wspominać o tym, że samodzielnie tworzone wypowiedzi, nawet te bardzo podstawowe, budują poczucie pewności siebie w używaniu języka obcego. Z tych wszystkich korzyści rezygnujemy gdy polecamy uczniom wykonanie ćwiczenia polegającego na przepisaniu słów z ramki we wskazane miejsce w zdaniach, które nie korespondują z rzeczywistością ucznia, a więc nie są angażujące. Nic więc dziwnego, że uczniowie, często nie mając ochoty poświęcać im czasu, wykonują je pośpiesznie i automatycznie. Zdecydowanie bardziej interesująca jest dla nich perspektywa własnej wypowiedzi, ustnej lub pisemnej.

Dobre nawyki

Systematyczna praca własna uczniów w domu prowadzi do tworzenia dobrych nawyków w kontekście nauki języka. Tu z kolei wiele zależy od właściwie podanych instrukcji, nie tylko tych dotyczących polecenia, ale również tych związanych z organizacją czasu, miejsca czy sposobu wykonania zadania. Jeśli bowiem pracą domową jest przeczytanie opowiadania lub skróconej wersji książki, oprócz podstawowego określenia celu, jaki uczniowie mają osiągnąć (przeczytać ze zrozumieniem podany tekst), możemy poprosić, aby czytali jedną stronę lub rozdział dziennie i z każdej takiej jednostki wybrali jedno wyrażenie warte zapamiętania. Następnie prosimy, by uczniowie zapisali je w glosariuszu w zeszycie albo w aplikacji do nauki słówek, której używają. Urozmaiceniem dla takiej pracy domowej będzie też prośba, by każdy kolejny fragment tekstu czytać w innym miejscu lub pozycji, albo o innej porze dnia. Po zakończonym ćwiczeniu możemy skłonić uczniów do refleksji nad zdobytymi doświadczeniami, proponując, by podzielili się w parach spostrzeżeniami dotyczącymi zapisanych słów oraz ulubionego miejsca, czasu czy sytuacji, w której wykonywali kolejne etapy pracy domowej.

Odkrywanie metod nauki języka

Podany powyżej przykład prowadzi do kolejnej korzyści płynącej z zadań domowych. Może nią być odkrywanie przez uczniów skutecznych metod nauki języka. I tutaj wiele zależy od instrukcji i propozycji nauczyciela, a w zasadzie od różnorodności prac domowych, jakie poleca do wykonania swoim uczniom. Niezwykle cennym doświadczeniem może się okazać praca z własnoręcznie stworzonymi fiszkami, nakreślenie mapy myśli czy ułożenie opowiadania z wykorzystaniem podanej konstrukcji gramatycznej. Nie mniejsze korzyści przyniesie praca domowa w formie wykorzystania aplikacji mobilnych i darmowych narzędzi internetowych, które stanowią wygodną i zachęcającą formą metodę uczenia się. Należy pamiętać, że każda nowa metoda lub narzędzie, które polecamy uczniom do wypróbowania, powinny być najpierw zademonstrowane na zajęciach, tak aby uczniowie wiedzieli, jak powinni zrealizować zadanie. Można również wykorzystać element zajęć do rozpoczęcia ćwiczenia, np. szkicując podstawową mapę myśli i zaproponować uczniom, aby we własnym zakresie dokończyli jej tworzenie w domu.

Tab. 1

Ćwiczenie A: Complete the sentences. 1.   I   have got   a cat. 2.  My mom ......... a red bag. 3.  My friends ......... big cars. 4.  Ben ......... a new laptop.

Ćwiczeni...