Autor: Maciej Błaszak

Precyzyjne trzymanie się rozkazów miało kiedyś sens. Dzisiaj jednak skrupulatne wypełnianie poleceń ustąpiło miejsca kreatywności, dzięki której przejmujemy inicjatywę, podejmujemy ryzyko i zadajemy kłopotliwe pytania. Szybko zmieniający się świat rodzi niespotykaną wcześniej dawkę niepewności, kiedy rozwiązaniu jednej zagadki towarzyszy pojawienie się kilku następnych.

Żyjemy w świecie iluzji. Sądzimy, że wystarczy spojrzeć, aby zobaczyć spójny obraz tego, co nas otacza. W szkole słyszeliśmy, co prawda, o istnieniu plamki ślepej oka i może o tym, że kora potyliczna mózgu tak dobrze wypełnia brakującą informację, że nie zdajemy sobie sprawy z posiadania fragmentu siatkówki, który nie reaguje na światło. Niemniej intuicyjnie nie podejrzewamy, że w danym momencie dociera do naszej świadomości zaledwie 1% informacji z pola widzenia, czyli tyle, ile obejmuje paznokieć kciuka wyciągniętej ręki. Świat widzimy przez dziurkę od klucza.

Co dzieje się w mózgu muzyka jazzowego podczas improwizacji? Takie pytanie postawili sobie w 2008 r. Charles Limb i Allen Braun, którzy w badaniu rezonansowym postanowili zlokalizować fragmenty kory zaangażowane w procesy twórcze. Okazało się, że praca trzech obszarów neuronalnych odróżnia muzyczną improwizację od grania z pamięci – jeden z nich jest aktywowany, dwa dezaktywowane. 

Cyfrowa pamięć, obojętnie czy w postaci twardego dysku, czy płyty DVD, bazuje na odrębnych mechanizmach kodowania i odzyskiwania danych. Zapis i odczyt są różnymi procesami, zatem nie istnieje niebezpieczeństwo, iż odtworzenie filmu zapisanego w formacie cyfrowym zmieni jego fabułę. Inaczej ma się sprawa z mózgiem, w którym zapis i odczyt są wzajemnie powiązane, a akt przypominania zmienia treść wspomnienia.

5 lutego 1982 roku, 1300 kilometrów na zachód od Wysp Kanaryjskich,  łódź Stevena Callahana Napoleon Solo przewróciła się podczas sztormu. 76 dni później rozbitek został znaleziony w przeciekającej tratwie u wybrzeży Gwadelupy. W książce Adrift wspominał: „Wokół mnie leżą fragmenty Solo. Sprzęt jest zabezpieczony i codzienne priorytety ustalone – priorytety niepodlegające dyskusji. Uniknąłem niemal pewnej śmierci. Teraz mam wybór: doholować siebie do nowego życia lub poddać się i obserwować własną powolną śmierć. Wybieram walkę tak długo, jak się da”.

Co sprawia, że jedni potrafią wywierać wpływ, a inni nie? Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto przyjrzeć się ludzkiemu mózgowi, który w znacznym stopniu definiuje, kim jesteśmy. Na co więc mamy wpływ?