Słowotwórstwo w języku angielskim – nie taki diabeł straszny

Nauka słowotórstwa to bardzo duża dawka metajęzyka, czyli informacji o języku. Poznając zasady word formation, poznajemy zasady derywacji, tworzenia słów, takich jak przymiotniki, przysłówki, rzeczowniki, czasowniki. Derywacja jest procesem słowotwórczym polegającym na utworzeniu nowego wyrazu (np.: wyrazu pochodnego) na podstawie innego, poprzez zmianę jego budowy morfologicznej. Taka wiedza może pomóc nie tylko na teście i egzaminie, ale również w codziennej komunikacji i rozumieniu tekstów czytanych oraz usłyszanych. Uczeń z większą świadomością odbiera treści i rozpoznaje, że słówko, którego nie rozumie, to na pewno rzeczownik, co pomaga mu zorientować się w rozumieniu „pozornie niezrozumiałego” zdania czy wypowiedzi, a to już połowa sukcesu.

Tworzymy słowa – czy istnieją jakieś zasady?

Bardzo ważne jest, by dać uczniom do zrozumienia, że słowotwórstwo różni się od fleksji, która jest jedynie modyfikacją słowa w celu utworzenia różnych kategorii gramatycznych bez zmiany jego podstawowego znaczenia: od słowa „close” pochodzi słowo „closes” (chodzi o 3 osobę), „closing” (gerund) i „closed” (czas przeszły). Wszystkie mają te same znaczenie, ale różnią się formą gramatyczną.

Najważniejsze w słowotwórstwie jest przyswojenie najczęściej występujących przyrostków i przedrostków: suffixes i prefixes i zrozumieć, które łączą się, z jakimi częściami mowy, by utworzyć inną część mowy. To bardzo ułatwi uczniowi rozeznać się w trudnych zadaniach ze słowotwórstwa i pozwoli zrozumieć pewne prawidłowości językowe.
 

Jak uczyć słowotwórstwa?

Najlepiej uczyć słowotwórstwa za pomocą ćwiczeń, które podnoszą świadomość semantyczną, czyli jakie znaczenie mają przyrostki i przedrostki (np.: negatywne: im, un; odwrotne: counter, ante). Przykładowo, przedrostek „un” zwykle tworzy słowo o negatywnym wydźwięku: unimportant, unable, unstable. Dobrze jest również zwracać uwagę na genezę słów, jak w przypadku ciekawego zjawiska, jakim jest „blended words”, czyli słowa powstałe z połączenia dwóch różnych słów. Smog wzięło się od połączenia słów smoke i fog, a słowo brunch od breakfast oraz lunch. Równie ciekawe zjawisko występuje, gdy powstają słowa poprzez odjęcie cząstki innym słowom: bot wziął się od robot a słowo flu od influenza. Innym ciekawym zjawiskiem językowym jest używanie nazwy własnej jako słowa. Cleenex to niegdyś słynne husteczki w USA, a teraz słowo stosowane zamiast handkerchiefs. Podobnie sprawa ma się z adidasami w języku polskim oraz pampersami. Tego typu ciekawostki przyciągną uwagę uczniów i zostaną na dłużej zapamiętane. Słowotwórstwo i nauka o języku mogą być fascynujące. 

Przykładowe ćwiczenia 

1. Zmień negatywne przedrostki w pozytywne słowa (w niektórych przypadkach należy usunąć przedrostek):

• uncover
• discourage
• irregular
• impatient
• decentralise
• unimportant

(Odpowiedzi: cover, encourage, regular, patient, decentralise, important)

2. Utwórz z podanych słów rzeczowniki:

• boy
• establish
• cover
• totalitarian

(Odpowiedzi: boyhood, establishment, coverage, totalitarism)

3. Posegreguj przedrostki według ich znaczenia:
im, un, ir, dys, epi, extra, dis, fore, hemi, hypo, il, in

4. Które słowa przyjmują t...