Przyrostki i przedrostki typu „-hood” w childhood czy „counter-” w counterproductive to właśnie słowotwórstwo. Dlaczego warto uczyć na zajęciach z języka angielskiego słowotwórstwa? Otóż znając jedno słowo i mając wiedzę na temat słowotwórstwa w języku angielskim, jesteśmy w stanie wygenerować wiele różnych słów z tej samej rodziny, a tym samym w łatwy sposób powiększyć nasz zasób leksykalny.
Nauka słowotórstwa to bardzo duża dawka metajęzyka, czyli informacji o języku. Poznając zasady word formation, poznajemy zasady derywacji, tworzenia słów, takich jak przymiotniki, przysłówki, rzeczowniki, czasowniki. Derywacja jest procesem słowotwórczym polegającym na utworzeniu nowego wyrazu (np.: wyrazu pochodnego) na podstawie innego, poprzez zmianę jego budowy morfologicznej. Taka wiedza może pomóc nie tylko na teście i egzaminie, ale również w codziennej komunikacji i rozumieniu tekstów czytanych oraz usłyszanych. Uczeń z większą świadomością odbiera treści i rozpoznaje, że słówko, którego nie rozumie, to na pewno rzeczownik, co pomaga mu zorientować się w rozumieniu „pozornie niezrozumiałego” zdania czy wypowiedzi, a to już połowa sukcesu.
POLECAMY
Tworzymy słowa – czy istnieją jakieś zasady?
Bardzo ważne jest, by dać uczniom do zrozumienia, że słowotwórstwo różni się od fleksji, która jest jedynie modyfikacją słowa w celu utworzenia różnych kategorii gramatycznych bez zmiany jego podstawowego znaczenia: od słowa „close” pochodzi słowo „closes” (chodzi o 3 osobę), „closing” (gerund) i „closed” (czas przeszły). Wszystkie mają te same znaczenie, ale różnią się formą gramatyczną.
Najważniejsze w słowotwórstwie jest przyswojenie najczęściej występujących przyrostków i przedrostków: suffixes i prefixes i zrozumieć, które łączą się, z jakimi częściami mowy, by utworzyć inną część mowy. To bardzo ułatwi uczniowi rozeznać się w trudnych zadaniach ze słowotwórstwa i pozwoli zrozumieć pewne prawidłowości językowe.
Przykłady przyrostków:
- Przymiotnik + ness = rzeczownik (slow → slowness)
- Przymiotnik + ise = czasownik (modern → modernise)
- Przymiotnik + ish = przymiotnik (red → reddish)
- Przymiotnik + ly = przysłówek (personal → personally)
- Rzeczownik + al = przymiotnik (recreation → recreational)
- Rzeczownik + fy = czasownik (glory → glorify)
- Czasownik + able = przymiotnik (drink → drinkable)
- Czasownik + er = rzeczownik (write → writer)
Jak uczyć słowotwórstwa?
Najlepiej uczyć słowotwórstwa za pomocą ćwiczeń, które podnoszą świadomość semantyczną, czyli jakie znaczenie mają przyrostki i przedrostki (np.: negatywne: im, un; odwrotne: counter, ante). Przykładowo, przedrostek „un” zwykle tworzy słowo o negatywnym wydźwięku: unimportant, unable, unstable. Dobrze jest również zwracać uwagę na genezę słów, jak w przypadku ciekawego zjawiska, jakim jest „blended words”, czyli słowa powstałe z połączenia dwóch różnych słów. Smog wzięło się od połączenia słów smoke i fog, a słowo brunch od breakfast oraz lunch. Równie ciekawe zjawisko występuje, gdy powstają słowa poprzez odjęcie cząstki innym słowom: bot wziął się od robot a słowo flu od influenza. Innym ciekawym zjawiskiem językowym jest używanie nazwy własnej jako słowa. Cleenex to niegdyś słynne husteczki w USA, a teraz słowo stosowane zamiast handkerchiefs. Podobnie sprawa ma się z adidasami w języku polskim oraz pampersami. Tego typu ciekawostki przyciągną uwagę uczniów i zostaną na dłużej zapamiętane. Słowotwórstwo i nauka o języku mogą być fascynujące.
Przykładowe ćwiczenia
1. Zmień negatywne przedrostki w pozytywne słowa (w niektórych przypadkach należy usunąć przedrostek):
- uncover
- discourage
- irregular
- impatient
- decentralise
- unimportant
(Odpowiedzi: cover, encourage, regular, patient, decentralise, important)
2. Utwórz z podanych słów rzeczowniki:
- boy
- establish
- cover
- totalitarian
(Odpowiedzi: boyhood, establishment, coverage, totalitarism)
3. Posegreguj przedrostki według ich znaczenia:
im, un, ir, dys, epi, extra, dis, fore, hemi, hypo, il, in
4. Które słowa przyjmują t...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań magazynu "Horyzonty Anglistyki"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!